دستورالعمل چگونگي تشخيص رشد و كمال عقل افراد بالغ كمتر از هجده سال تمام شمسي
فرهاد بحیرائی
نویسندهمقدمه: به منظور ايجاد رويه واحد در احراز رشد و كمال عقل افراد بالغ كمتر از 18 سال، مشمول ماده (91) قانون مجازات اسلامي مصوب 1392/2/1 و دقت لازم در اين امر، جلوگيري از اطاله دادرسي ناشي از نقص تحقيقات يا نقض آراء صادره بر اساس اين ماده و سرعت و دقت در اتخاذ تصميم و صدور راي در دادگاه هاي بدوي، تجديدنظر و ديوان عالي كشور. «دستورالعمل چگونگي تشخيص رشد و كمال عقل افراد بالغ كمتر از هجده سال تمام شمسي» به شرح مواد آتي است.
ماده 1- تعاريف و اختصارات در اين دستورالعمل به شرح زير است:
الف - ماده (91) قانون: ماده (91) قانون مجازات اسلامي مصوب 1392/2/1؛
ب - جرم/جرائم: جرم/جرائم مندرج در ماده (91) قانون ؛
پ - مرتكب: فرد بالغ كمتر از هجده سال تمام شمسي موضوع ماده (91) قانون كه مرتكب يك يا چند جرم شده است؛
ت - كميسيون: كميسيون تخصصي روان پزشكي سازمان پزشكي قانوني كشور؛
ماده 2- در صورت توجه اتهام به فرد بالغ كمتر از هجده سال موضوع جرائم ماده (91) قانون، چنانچه به تشخيص قاضي رسيدگي كننده، رفع شبهه در رشد و كمال عقل وي مستلزم استعلام از پزشكي قانوني باشد، وي ميتواند ضمن معرفي مرتكب به كميسيون و اعلام تاريخ وقوع جرم، گزارشي از پرونده و تصوير اوراقي از آن كه موثر در تشخيص رشد و كمال عقل وي باشد را جهت اخذ نظر كميسيون به پزشكي قانوني ارسال نمايد.
تبصره 1 - در صورتي كه قاضي رسيدگي كننده به طريقي غير از اخذ نظر كميسيون براي رفع شبهه اقدام كند، بايد به نحو واضح چگونگي آن را در پرونده منعكس نمايد.
تبصره ۲ - قاضي رسيدگي كننده در خصوص درك مرتكب نسبت به ماهيت جرم انجام شده و يا حرمت آن در زمان ارتكاب جرم، تحقيقات لازم را به عمل مي آورد.
تبصره ۳ - قاضي رسيدگي كننده بايد ترتيبي اتخاذ نمايد كه حداكثر تا قبل از اخذ آخرين دفاع وضعيت مرتكب از حيث رشد و كمال عقل و درك وي نسبت به ماهيت جرم و يا حرمت آن روشن باشد.
ماده 3 - نظريه كارشناسي پزشكي قانوني بايد به طور مستدل، مستند، صريح و مشتمل بر خلاصه نتايج حاصل از بررسي هاي به عمل آمده باشد.
ماده 4- مقام قضايي در صورت نياز مي تواند پرونده باليني مرتكب را از مركز درماني و يا پزشكي قانوني مطالبه نمايد.
اين دستورالعمل در 4 ماده و 3 تبصره در تاريخ 1402/8/2 به تصويب رئيس قوه قضاييه رسيد و از تاريخ تصويب لازم الاجرا است.
رئيس قوه قضائيه - غلامحسين محسني اژيه
